لطیفه قومیتی نگیم و نشنویم

درود بر شما

شاید ما ایرانی ها یک مورد مهم را  فراموش کردیم که جزوی از یک کل و یک بدنه واحد هستیم .

یکی از اشکالاتی که در فرهنگ شفاهی ما رسوخ کرده  را در این مجال به شما معرفی میکنم :

 وقتی بچه ایم در مجلس مهمانی اولین بار با این جمله آشنا میشنویم : بزرگتر با مزه ای میگوید .  جک جدید رو شنیدید؟ . بعد بلافاصله میگه : یه بار یه ترکه ! ... و یک  لطیفه که ممکنه راجع به هر ساده لوحی اتفاق بیافته را تعریف میکند و همه جمع میخندند شاید از کتاب زاکانی نقل میکنه  و ما هم که اولین باره راجع به ترکها میشنویم با معصومیت کودکانه مان از خودمان میپرسیم خوب حالا چرا ترکها این کارو میکنند اما بعد با جمع همراه میشویم و میخندیم . بعد از این که چند بار این لطیفه ها تکرار شد کم کم میپذیریم که ترک ها یا لرها یا رشتیها  یک عیبی دارند وگرنه همه نمیگفتند . و بعد موردی شبیه به این را راجع به رشتیها و عربها  ، لر ها ، قزوینی ها هم میشنویم و میخندیم . حتی اگر تهرانی باشیم کار را یکسره کرده و جک را با این جمله شروع میکنیم  : یه بار یه شهرستانیه ....

قبل از اینکه بخوام یک مقدار این قضیه را ریشه یابی بکنم  خیلی ساده به شما عرض میکنم که تا بحال اگر لطیفه قومیتی میگفتید دیگه انجام ندید . چون بسیار مضر و زیانبار است . و هدف از این مقاله اینه که شمارا متقاعد کنم که در مقابل گفتن و شنیدن جک های قومیتی موضع بگیرید .

مدتها بود که جکهای قومیتی را میشنیدیم و مثل همه به آنها میخندیدیم  در زمان پیش از انقلاب این جکها توسط مجریان (شو من ها ) در کاباره ها و تلویزیون اجرا میشد و برای همه عادی شده بود . چون من در یک شهر فارس نشین بزرگ شده ام هیچ وقت از دید آذری ها یا ترک ها به قضیه نگاه نکرده بودم تا اینکه در دانشگاه فردوسی در یک جشن عمومی  یک نفر که به جک گفتن شهره بود رفت روی سن و شروع کرد به چند تا جک ترکی گفتن . بلا فاصله دانشجو های آذری که عده زیادی بودن اعتراض کردند و جلسه رو بهم زدند و دانشجوی جک گو رو حتی گوشمالی دادند به طوری که مجبورش کردند که بیاد و ازشون روی سن عذر خواهی کنه .

اینجا بود که متوجه عمق فاجعه فرهنگی ای که در کشور ما در جریانه شدم . ما برای یک لحظه خندیدن عده زیادی از هموطنامونو میرنجونیم . آذری هایی که آنهمه برای این کشور و سربلندی آن جانفشانی کردند. عربهایی که حتی پیش از مهاجرت آریایی ها  در این کشور سکنا داشتند . رشتیهایی که متمدن ترین هموطنان ما هستند . لر هایی که کورش کبیر از ایل آنهاست. شاید ایراد از آموزش و پرورش ما باشه . خوب به مانیاموخته اند که جزوی از یک کل باشیم . به ما نیاموخته اند که وطن بی هموطن معنی ندارد . رنجاندن هموطن همان رنجاندن وطنه که مادر همه ماست .

 قدیم تر از اینها لطیفه که میگفتند همه را راجع به یک نفر میگفتند . مثلاً راجع به ملا نصر الدین . یا دلقک های درباری معروف . مثل طلخک  یا ملیجک . یا  راجع به یه ساده لوح جک میگفتند . ما هم باید همین کار را یاد بگیریم .  

برخی ها این قضیه را این طوری ریشه یابی میکنند که ملت ایران بعد از دوران شکوه و عظمت خودش گرفتار ستم اعراب شد و تا خواست کمر راست کنه گرفتار هجوم قبایل ترک شد و ساختن این جک ها و مسخره کردن آنها در آنزمان یه جور مبارزه منفی بوده .!

 در پاسخ باید بگم که اگر در صد ها سال پیش این کار سودی داشته الآن دیگه کاملا ً مضره . در این زمان با تمام تکه ها و کشور ریزه هایی که در اثر بیلیاقتی شاهان گذشته از بدنه ایران جداشده ایران هنوز بزرگترین کشور منطقه است و قومیت های گوناگونی در آن زندگی میکنند .  ما ایرانیها به مهمان نوازی معروفیم و به ادب . باید این عادت بد را ترک کنیم و هیچ هموطنی را از هر قومیتی که هست  به سخره نگیریم حتی اگر یک کار یا عادت تاریخی باشد.

آذربایجان و گیلان در سالهای آشنایی ایرانیها با مدرنیته و فرهنگ جدید ارو پایی که اثری از راههای هوایی نبود دروازه ارتباط فرهنگی بودند.و در حرکت های آزادیخواهانه و انقلاب مشروطه یک سرو گردن از بقیه اقوام این کشور جلوتر بودند .

  میدونیم که در قومیت های  ساکن در ایران گرو های جدایی خواه تند رویی هستند که خواهان تجزیه کشور هستند و شاید این جک ها و لطیفه ها که برخی هم میهنان نا آگاه میگویند بهانه ای به دست این افراد بدهد که فارسها مارو مسخره میکنند ما چرا خودمان را از آنها بدانیم .  رشتیهای بزرگوار هم که بناحق در جکها به بی غیرتی محکوم میشوند لاسیبیلی رد میکنند و به روی خودشان نمی آورند و  سازندگان و گویندگان جکها باید از این آزار مدام که به این هموطنان وارد میکنند شرم کنند که نمیکنند. شاید چون متوجه قبه قضیه نیستند .

برآیند رفتار تک تک ما ایرانیها تصویری واقعی از ما را به دیگران نشان میدهد . هرچند دولت به حق این کار را در رسانه ها ممنوع کرده اما در محافل و مهمانیها و حتی پیامک ها بسیار جک های قومیتی گفته و ردو بدل میشه . چیزی که در اجتماع توسط یک جهانگرد دیده میشه برآیند شخصیت ما ست . و واقعیت اینه که ما همدیگر رو مسخره میکنیم . بیا یید باهم بخندیم به هم نخندیم .

چه خوبه که یاد بگیریم با هر جمله ای که به زبا ن میآریم چه اثری در شنونده میذاریم . آیا در او رنجشی ایجاد میشه یا نه؟ حتی اگر آن شنونده در میان ما نباشه ، اما بعدا ً به طریقی متوجه بشه که ما راجع به او چه گفتیم .

در مقاله یا پست قبلی از شما خواسته بدم که بیایید از خودمان شروع کنیم . در این مورد هم از همه شما میخوام که با شنیدن هر جک قومیتی سریعاً به گوینده متذکر بشید که با گفتن این لطیفه ولو یک میلیمتر مارا به تجزیه کشور عزیزمان نزدیک کردید  دیگر تکرارنکنید.

بدرود